رله | relay صنعتی چیست؟ | معرفی کامل انواع رله، کاربردها و راهنمای خرید

✅ رله | relay  چیست؟

رله | relay یک سوئیچ الکترومکانیکی یا حالت‌جامد است که به‌وسیله‌ی سیگنال الکتریکی، مدار دیگری را کنترل می‌کند. ساده‌ترین تعریف برای رله این است: سوئیچی که با جریان کم، جریان بزرگ‌تری را قطع یا وصل می‌کند.

در صنعت برق، رله | relay به‌عنوان اجزای کلیدی در حفاظت، کنترل، فرمان، اتوماسیون و ایمنی کاربرد دارند.

🧠 رله | relay چگونه کار می‌کند؟

در رله‌های الکترومکانیکی، یک سیم‌پیچ (coil) با عبور جریان مغناطیس تولید می‌کند و باعث جذب یا دفع یک تیغه فلزی (کنتاکت) می‌شود. این کنتاکت‌ها می‌توانند بسته (NO)، باز (NC) یا ترکیبی از هر دو باشند.

در رله‌های حالت‌جامد (SSR – Solid State Relay)، عملکرد از طریق نیمه‌هادی‌ها و بدون قطعات متحرک انجام می‌شود.

🎯 انواع رله بر اساس کاربرد

🔹 1. رله فرمان (Control Relay)

برای سوئیچینگ ساده در مدارهای فرمان، کنترل رله، موتور و تجهیزات جانبی

🔹 2. رله حفاظتی (Protection Relay)

در تابلوهای برق برای تشخیص خطاهای ولتاژ، جریان، فاز، دما و…
مانند رله ارت فالت، رله اضافه بار، رله اضافه ولتاژ

🔹 3. رله زمانی (Timer Relay)

ترکیب رله با تایمر برای تاخیر در قطع یا وصل – مثل روشن شدن موتور دوم پس از چند ثانیه

🔹 4. رله شیشه‌ای (General Purpose)

رله‌های کوچک با پایه 8 یا 11 پین، مناسب برای نصب روی سوکت در تابلو برق

🔹 5. رله حالت جامد (SSR)

سوئیچینگ بدون نویز، مناسب برای بارهای فرکانس بالا یا کاربردهای حساس

🔹 6. رله مغناطیسی قدرت (Contactor)

برای سوئیچ بارهای قدرت بالا مانند موتورهای سه‌فاز، هیتر صنعتی و ترانس‌ها

📦 اجزای تشکیل‌دهنده رله

سیم‌پیچ (Coil) تحریک الکترومغناطیسی برای تغییر وضعیت کنتاکت
کنتاکت‌ها (Contacts) مسیر عبور جریان – شامل NO (نرمال باز) و NC (نرمال بسته)
بدنه و ترمینال‌ها نصب، حفاظت و اتصال به مدار
نشانگر (LED) در مدل‌های پیشرفته، برای نمایش وضعیت فعال یا غیرفعال

🏭 کاربردهای رله در صنعت و اتوماسیون

تابلو برق صنعتی فرمان دادن به کنتاکتور، تایمر، چراغ سیگنال
سیستم کنترل موتور راه‌اندازی و توقف موتور با سیگنال PLC یا شستی
حفاظت از تجهیزات قطع جریان در مواقع خطا، اضافه‌بار، افت ولتاژ یا اشکال فاز
روشنایی و تهویه هوشمند خاموش/روشن کردن خودکار لامپ یا فن
ماشین‌آلات صنعتی اتصال یا قطع پمپ، گرم‌کن، رله میانی بین PLC و بار

⚙️ پارامترهای مهم در انتخاب رله | relay

ولتاژ تحریک (Coil Voltage) 12V DC، 24V DC، 220V AC یا 110V AC بسته به مدار فرمان
تعداد کنتاکت SPST، SPDT، DPDT، 2CO، 3CO و…
جریان نامی کنتاکت از 5A تا 30A یا بیشتر بسته به نوع رله
نوع نصب روی ریل، سوکتی، PCB مونت
حفاظت محیطی IP20 تا IP65 (برای تابلوهای صنعتی و فضای باز)
وجود LED یا تست دستی برای نمایش وضعیت یا تست رله در تابلو

🏆 برندهای معتبر رله در بازار

✅ Omron (امرن)

رله امرن یک رله مطرح در بازار ساخت کشور ژاپن می باشد.

✅ کاکن

رله کاکن یک رله با کیفیت ، با طول عمر بالا ساخت کشور کره می باشد

✅ Autonics (آتونیکس)

رله آتونیکس با کیفیت ، طول عمر بالا ، پرفروش ساخت کشور کره می باشد.

✅ شراک (SCHRACK)

رله شراک با کیفیت ساخت بالا ، مطرح در بازار جهانی ساخت کشور اتریش می باشد.

💡 مزایای استفاده از رله

کنترل بار زیاد با سیگنال کم

ایزولاسیون الکتریکی بین مدار کنترل و قدرت

عملکرد مطمئن در برابر نویز، ارتعاش و بارهای القایی

تنوع در ولتاژ، جریان و حالت کاری

مقرون‌به‌صرفه در ساخت تابلو برق صنعتی

❓ سؤالات متداول (FAQ)

۱. رله شیشه‌ای چیست؟
🔹 رله‌ای کوچک و شفاف با پایه 8 یا 11 پین، برای نصب روی سوکت – بسیار پرکاربرد در تابلو برق‌ها.

۲. تفاوت SSR با رله مکانیکی چیست؟
🔸 SSR بدون قطعه مکانیکی کار می‌کند، کاملاً بی‌صدا و سریع است ولی معمولاً گران‌تر از رله معمولی است.

۳. آیا رله را می‌توان مستقیماً به PLC وصل کرد؟
✅ بله. PLC می‌تواند خروجی 24V DC به رله بدهد تا بارهای بزرگ‌تر مانند موتور یا لامپ روشن شوند.

۴. رله چند آمپر برای موتور 1.5 کیلووات کافی است؟
🔹 به طور تقریبی، برای موتور 1.5 کیلووات سه‌فاز، رله با کنتاکت 10 تا 16 آمپر بسته به شرایط کافی است.

 

✅ جمع‌بندی رله | relay

رله | relay صنعتی یکی از پایه‌ترین و درعین‌حال حیاتی‌ترین اجزای هر سیستم کنترل و فرمان است. با استفاده از رله می‌توان کنترل دقیق، ایمن و منطقی بر مدارهای قدرت داشت. انتخاب صحیح رله بر اساس نوع سیگنال ورودی، بار مصرفی، شرایط محیطی و دقت عملکرد باعث افزایش عمر تجهیزات و کاهش هزینه‌های نگهداری می‌شود.

با انتخاب برندهای معتبری مانند OMRON، KACON ، SCHRACK، Autonics و رعایت نکات فنی، یک سیستم کنترلی دقیق و پایدار را می‌توان پیاده‌سازی کرد.